Η γαλοπούλα των Χριστουγέννων είναι βεβαίως ξενόφερτο έθιμο. Πριν καταλάβει όμως μια αξιοσέβαστη θέση στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι τι τρώγαμε οι Έλληνες, τι μοιραζόμασταν στο οικογενειακό και γιορτινό τραπέζι που έσπαγε τη νηστεία που ξεκινούσε στις 15 Νοεμβρίου;
Χοιρινό τι άλλο; Ο ευλογημένος χοίρος, που τρέφεται με τα υπολείμματα των τροφών της οικογένειας, θυσιαζόταν με τελετουργικό τρόπο απηχώντας αντίστοιχες τελετές της αρχαίας και ρωμαϊκής εποχής. Συχνά όμως το κρέας του χριστουγεννιάτικου τραπεζιού ήταν η κότα από την οποία έφτιαχναν μια αχνιστή κοτόσουπα.
Αλλά και το ψωμί, το Χριστόψωμο, το στολισμένο με σύμβολα από τον κύκλο της παραγωγής του ψωμιού, το ευλογημένο αυτό Χριστόψωμο με το οποίο όμως μια κακιά πεθερά πάει να δηλητηριάσει τη νύφη της, και τελικά σκοτώνει τον γιο της, στο ομώνυμο διήγημα του Παπαδιαμάντη, έχει τιμητική θέση στο τραπέζι.
Τα λαχανικά είχαν επίσης τη θέση τους. Στη Μακεδονία μαγείρευαν-και συνεχίζουν να μαγειρεύουν- ντολμαδάκια, τους λεγόμενους σαρμάδες με λάχανο και χοιρινό κρέας, συνοδευμένους με σέλινο, πράσο ή σπανάκι.
Μια ισορροπημένη διατροφή, λοιπόν, με το κρέας λιγοστό, φυλαγμένο για κατανάλωση τη μέρας της γιορτής και κυρίως μία διατροφή γεμάτη τελετουργίες και συμβολισμούς. Η τροφή στην παραδοσιακή ελληνική κοινωνία δεν ήταν μόνο ενέργεια και θερμίδες, ούτε βέβαια μόνο απόλαυση. Ήταν η καθαγίαση του κόσμου, ο εξευμενισμός των δυνάμεων της φύσης, η ευχή για τύχη και καλή ζωή.
Οι παραστάσεις στο Χριστόψωμο είναι το καλύτερο παράδειγμα: η σπορά, ο θερισμός και η προσδοκία του καλοκαιριού, όπως αναπαρίσταται μέσα από τα φύλλα αμπέλου και ελιάς αλλά και το σπίτι του νοικοκύρη:
«Σ΄ αυτό το σπίτι πού ΄ρθαμε πέτρα να μη ραΐσει
κι ο νοικοκύρης του σπιτιού χίλια χρονιά να ζήσει»
Όπου βέβαια ράγισμα πέτρας σημαίνει θάνατος. Θανατικό να μη μας έβρει.
Όλες αυτές οι ιστορίες και οι ευχές στο Χριστουγεννιάτικο ψωμί!
Ένας κόσμος συμβόλων που χάθηκε για πάντα.
Ένας κόσμος μαγικής σκέψης που έδωσε τη θέση του, ευτυχώς, στον ορθό λόγο.
Τι μένει από αυτή την μετάβαση;
Ο θερμιδομετρητής; Οι κανόνες της υγιεινής και οικολογικά ορθής διατροφής; Η λατρεία της φίνας γεύσης; Ίσως όλα αυτά αλλά και η συνειδητοποίηση ότι σήμερα όλος ο πλανήτης βρίσκεται στο πιάτο μας. Άλλες τελετουργίες λοιπόν χρειαζόμαστε για να καθαγιάσουμε το χριστουγεννιάτικο τραπέζι. Πράξεις αλληλεγγύης και σεβασμού στον Άλλον και στον εαυτό μας, στην υγεία μας.
Κάθε εποχή και οι προκλήσεις της.
Γι αυτό, μαγειρεύουμε έναν καλύτερο κόσμο για τα παιδιά μας.
Photo (c): Orthodox Christian Network
Η τροφή στην παραδοσιακή ελληνική κοινωνία δεν ήταν μόνο ενέργεια και θερμίδες, ούτε βέβαια μόνο απόλαυση.
ΟΛΑ ΤΑ POSTS
